অসমীয়া খণ্ডবাক্য-কোষ/ও-ঔ

by বেণুধৰ ৰাজখোৱা

[ ৩০ ]

ও।

ওঁঠ-চেপিলে পিয়াহ ওলোৱা - বিণ, কেঁচুৱা লৰাই ওঁঠৰ দ্বাৰা পিয়াহ চুপি খায়। এই স্থলত লৰাটো ইমান সৰু বুলি কোৱা হৈছে যে তাৰ ওঁঠ চেপিলে এতিয়াও পিয়াহ ওলায় অৰ্থাৎ সি মাকৰ পিয়াহ খাবলৈ এৰা বহু দিন হোৱা নাই। এতেকে,—সৰু, (লৰাত খাটে। ) infant.

ওঁঠ চেলেকা—-ক্ৰি, কোনো বস্তু খাবৰ নিমিত্তে বৰকৈ লোভ লাগিলে ওঁঠৰ পানী ওলায়। যদি খাবলৈ পোৱা নাযায় তেনেহলে ওঁঠটো জিভাৰে চেলেকি পানীখিনি গুচাই পেলোৱা হয়। এতেকে, —বৰকৈ লোভ কৰি খাবলৈ নাপাই নিৰাশ হোৱা। তাৰপৰা, যেই সেই কোনো কাৰ্য্যত নিৰাশ হোৱা, to be disappointed.

ওঁঠৰ পানী পৰা—ক্ৰি, কোনো বস্তু খাবৰ নিমিত্তে বৰকৈ লোভ লাগিলে ওঁঠৰ- পৰা পানী পৰে। এতেকে, —বৰকৈ লোভ লগা, to be strongly tempted to eat or drink.

ওঁঠাৰখন মুখেৰে কোৱা – ক্ৰি, বহু বাৰ সলাই কথা কোৱা, to make varying statements.

ওঁঠাৰটা নাম দিয়া—ক্ৰি, [ওঁঠাৰটা বেয়া নাম দিয়া ] যি যেনেকুৱা কাৰ্য্য কৰে, সি সেই অনুযায়ী নাম পায়। এতেকে,--বহু বেয়া কাৰ্য্য কৰে বুলি দোষাৰোপ কৰা, to ascribe too many faults to any one.

ওচৰৰ পুঠি খলিহা—বিং, পুঠি খলিহা নিচেই সৰু মাছ। তথাপি তাক যদি ওচৰতে পোৱা যায় তেনেহলে সিও লাভজনক হয়। সেইৰূপে অলপীয়া ধন-বস্তু যদি ওচৰতে পোৱা যায় তেনেহলে তাকো লাভ- জনক বুলি ধৰা হয়। এতেকে,- ওচৰতে পোৱা বাবে লাভজনক বুলি ধৰা অলপীয়া ধন-বস্তু, small things near at hand and considered on that account to be profitable.

ওজাৰ নাকত খঁৰে খোৱা—ক্ৰি , (ওজা = বৈদ্য। ) ওজাই পৰৰ ৰোগ ভাল কৰে। কিন্তু তেওঁৰ নিজৰ নাকতে খঁৰে খায়। খঁৰ সাধাৰণতঃ নাকত নহয়, কিন্তু ওজাৰ তেনে ঠাইতে খঁৰ হয়। এই স্থলত দুটা ভাব বুজোৱা হৈছে:-
(১) সকলোৱে দেখা ঠাইতে খঁৰ হয়।
(২) খঁৰে খাই ছিঙ্গি পেলায় অৰ্থাৎ নাক নাইকিয়া হয় বা লাজ [ ৩১ ] নাইকিয়া হয়। এতেকে, যি কোনো মানুহে কোনো কাৰ্য্যত পৈণত সেই কাৰ্যতে সেই মানুহে ঘাটি খোৱা, to be worsted in a field which is specially one's own.

ওপৰ-চকুৱা মানুহ—বিং , ওপৰলৈ চকু কৰি ফুৰিলে হূল-জোঙ্গে ফুটিবৰ আশঙ্কা। থাকে। এতেকে,— গমা-গপা নকৰা লোক, তললৈ নমনা মানুহ, অসাৱধান বা বে-হিচাবী মানুহ, a superficial, indiscriminate, or careless person.

ওপৰ-পেটত খোৱা—ক্ৰি, পেট- পেটৰ আহাৰ॥. আহাৰৰ ওপৰত, অৰ্থাৎ আহাৰৰ পূৰ্ব্বে খোৱা, to eat before meal.

ওপৰ-হাত—-বিণ, যুঁজত হাত ওপৰ হৈ থাকিলে তাক চলাব পৰা যায়। এতেকে, – আনতকৈ শ্ৰেষ্ঠ superior.

ওফন্দি গঙ্গাটোপ হোৱা— ক্ৰি, গঙ্গাটোপ মাছ ওফন্দি ওখ হৈ থাকে, কিন্তু সি আহাৰৰ নিমিত্তে অযোগ্য। এতেকে,--অযোগ্য মানুহে নিজে ডাঙ্গৰ বুলি ভেম পাতি থকা, to be puffed up with vanity.

ওফোন্দা ভেম—বিং, কোনো বস্তু ওফন্দিলে ডাঙ্গৰ বুজায়। এতেকে,—ডাঙ্গৰ ভেম, great vanity.

ওভোতাই মোট ছেলোৱা—ক্ৰি, আহোম-ৰজাৰ দিনত গুৰুতৰ অপৰাধ কৰিলে ওভোতাই গাৰ মোট ছেলোৱা হৈছিল। এতেকে,—উগ্ৰ শাস্তি দিয়া, to punish severely.

ওৰা পতা—ক্ৰি, কাছ-আদি কোনো কোনো প্ৰাণীয়ে লেথেৰি পাতি কণী পাৰে। তাকে ‘ওৰা পতা’ বোলে। এতেকে,—সন্তান প্ৰসৱৰ নিমিত্তে আৰম্ভ কৰা, অৰ্থাৎ ভবিষ্যতে বহু সন্তান-জন্মৰ পূৰ্ব্ব-লক্ষণ-স্বৰূপে প্ৰথম সন্তান প্ৰসৱ কৰা, (তিৰোতাত খাটে। ) to be delivered of a child heralding the birth of a number of children in future years.

ওলোটা বেদ—-বিং, হিন্দুৰ ক্ৰিয়া কাণ্ড বেদৰ বিধি অনুযায়ী কৰা হয়। এতেকে,—

বিপৰীত নিয়ম বা প্ৰণালী, an unusual rule or procedure. [ ৩২ ]

ঔ।

ঔচ্ বুলিলে ওচৰ চপা—-ক্ৰি, কুকুৰক 'ঔচ’ বুলি মতিলে সি ওচৰ চাপে। এতেকে,—কুকুৰৰ দৰে নীচভাৱে পৰৰ আজ্ঞা পলা, to do sneakingly as one is bid, to carry out order slavishly.

ঔ পৰা—ক্ৰি, ঔ-টেঙ্গা পাৰিলে মাটিত ধুপ ধুপ-কৰে পৰে। পিঠিত কোনো মানুহে ভুকুৱালেও সেইৰূপ শব্দ হয়। এতেকে,—ভুকু মৰা বা মাৰ-কীল কৰা, to deal heavy blows with the fist.

⸻⸻

ক।

কঁকাল চাই মেখেলা—বিং, কঁকালৰ জোখ চাই মেখেলাৰ আকাৰ হয়, অৰ্থাৎ কঁকাল ডাঙ্গৰ হলে মেখেলা ডাঙ্গৰ লাগে, কঁকাল সৰু হলে মেখেলা সৰু লাগে। এতেকে, —যথাযোগ্য কাৰ্য্য, an appropriate action.

কঁকাল পৰা—ক্ৰি, মানুহ বুঢ়া হলে কঁকাল পৰে। এতেকে,—অকৰ্ম্মণ্য হোৱা, to be rendered useless.

কঁকাল ভগা—ক্ৰি, কঁকাল শৰীৰৰ মধ্যস্থান। কঁকাল ভাগিলে প্ৰধান বল নষ্ট হয়। এতেকে,—প্ৰধান বল নষ্ট হোৱা, to be rendered unserviceable,

কঁকাল ভাঙ্গি নচা—ক্ৰি, নাচনীয়ে নানা-প্ৰকাৰ কঁকাল-ভঙ্গি কৰি নাচে। এতেকে,—ভালকৈ নচা. to dance prettily.

কাঁহ পৰি জিন যোৱা—বিণ, কাঁহৰ শব্দ উঠি সেই শব্দ আপোনা-আপুনি পৰি জিন যাব নাপায়। কাঁহত হাত দি শব্দটো তৎক্ষণাৎ মাৰ নিয়াব লাগে। এতেকে,--মানুহ-দুনুহ নাইকিয়া নিজঞ্জাল, pervaded with deep silence.