ভেকুলীৰ সাধু
এখন গাঁৱত এটা বুঢ়া আৰু এজনী বুঢ়ী আছিল| সিহঁত অপুত্ৰক আৰু বৰ দুখীয়া আছিল| এদিন গঞা মানুহে মাছ ধৰিবলৈ বুলি পল-জুলুকি লৈ উকিয়াই ওলালত বুঢ়া-বুঢ়ীৰো গা উঠিল| বুঢ়াৰ ভগা পল এটা আৰু বুঢ়ীৰ ভগা জকাই এখন আছিল| তাকে লৈ মাছলৈ দুয়ো ওলাল| বিলত নামি গঞা মানুহে গাইপতি ভাৰে ভাৰে মাছ মাৰিছে| কিন্তু বুঢ়া-বুঢ়ীয়ে চবিয়াই চবিয়াই চন্দা এটাও ধৰিব নোৱাৰিলে| শেষত বুঢ়াৰ খং উঠি বুঢ়ীৰ সৈতে দ্বন্দ্ব এখন পাতি লৈ উত্তৰা-উত্তৰি কৰি বুঢ়ীৰ ওপৰত খং সাৰিবলৈ ধৰিলে| বুঢ়ীয়ে বুঢ়াৰ গালিত মনত বৰকৈ বেজাৰ পাই ভগা জকাইখন লৈ আকৌ চাবচেৰেক মাৰিলত, তাইৰ জকাইত এটা ভেকুলী উঠিল| বুঢ়ীৰ জকাইত ভেকুলীটো উঠা দেখি বুঢ়াই খঙতে ছিটিকি পৰি ভেকুলীটোকে এসেকা দিওঁগৈ বুলি ঘৰলৈ আহিল|
ঘৰ পাই বুঢ়াই ভেকুলীটো চোতালত পেলাই কাঠখৰি এডাল আনি তাৰ মূৰত মাৰ মাৰি দিব খোজোতেই ভেকুলীটোৱে বুঢ়াক মাত লগালে, ”ককা মোক নামাৰিবা, মই তোমালোকৰ ঘৰত বহতীয়া হৈ থাকি যি কৰিবলৈ কোৱা তাকে কৰিম|” বুঢ়াই উত্তৰ দিলে, ”বাৰু অ’| তই মোৰ ঘৰত বহতীয়া হৈ থাকি মোক সোণৰ সোলেং এটা দিবি দেখিছোঁ| মোৰ পথাৰত কিজানি তই হাল কোৰো বাই দিবি হ’বলা!” ভেকুলীয়ে ক’লে, ”দিম, হাল কোৰ বাই ককা| তুমি মোক ৰাখি চোৱাচোন|” ভেকুলীৰ কথা শুনি বুঢ়াই ভাবিলে, ”চোৱাই যাওকচোন ইনো কি কৰে’ ই দেখোন বৰ গণ্ডপ মাৰিছে|” ইয়াকে ভাবি বুঢ়াই ভেকুলীটো নামাৰি ৰাখিলে| পিছদিনা পুৱাই বুঢ়াই ভেকুলীক ক’লে, ”যাচোন গৰুহাল লৈ পথাৰলৈ, তইনো কি হাল বাৱ চাওঁ|” বুঢ়াৰ কথা শুনি ভেকুলীয়ে গৰু আৰু নাঙল লৈ বুঢ়াৰ পথাৰত হাল বাবলৈ গ’ল| সেইদিনা ভেকুলীয়ে খুব হাল বালে আৰু হাল বাই অঁতাই পথাৰত আলি দিবলৈ লাগিল|
এনেতে এক ৰজাই চহৰ ফুৰিবলৈ আহি, মানুহে-দুনুহে, ভেকুলীয়ে হাল বাই আলি দিয়া মাটিডৰাৰ ওপৰেদি গচকি আলিটো ভাঙি তহিলং কৰি গ’ল| তাকে দেখি ভেকুলীয়ে ৰজাক নথৈ গালি পাৰিবলৈ ধৰিলে| ৰজাই গালি শুনি চাৰিওফালে চায়হে চায় কোনে গালি পাৰিছে, গৰুহালৰ বাহিৰে আন কাকো তাত নেদেখে| বাৰেপতি গালি পৰা শুনি ৰজাৰ অসহনীয় হ’লত, তেওঁ খং কৰি গৰুহালকে লৈ গুচি গ’ল|
ভেকুলীয়ে এই কাণ্ড দেখি লাহেকৈ বোকাৰ তলৰ পৰা ওলাই উঠি বুঢ়াৰ ঘৰলৈ উভতি আহি বুঢ়া-বুঢ়ীক সকলো ভাঙি ক’লত বুঢ়া-বুঢ়ীয়ে বেজাৰ কৰিবলৈ ধৰিলে| ভেকুলীয়ে বুঢ়ীক ক’লে, ”আই, বেজাৰ নকৰিব; আপুনি মোক এদোণমান মাহ গোটকৰাই দিয়ক, মই গৰুহাল আনিবলৈ যাওঁ|’ বুঢ়ীয়ে সুধিলে, ”তই গোটকৰাই কি কৰিবি?” ভেকুলীয়ে ক’লে, ”মই যি কৰোঁ কৰিম, আপুনি মাথোন দিয়কচোন একো চিন্তা নকৰিব| বুঢ়াই ক’লে, ”নেলাগে বোপাই তই গৰু আনিবলৈ যাব; ৰজাৰে সৈতে বিবাদ কৰি তই একো কৰিব নোৱাৰ, মৰাহে পৰিবি| মই মৰকীয়াকৈয়ে গৰু আনি যি পাৰোঁ খেতি কৰিম তই নালাগে যাব বোপাই|” কিন্তু ভেকুলীয়ে একোতে ক্ষান্ত নহৈ যাবলৈ ওলোৱা দেখি শেহত বুঢ়ীয়ে তাক এদোণমান মাহ গোটকৰাই ভাজি দিলত সি তাকে লৈ ওলাই গ’ল| ভেকুলীয়ে জোলোঙাত মাহ গোটকৰাই লৈ একো মুঠি খাই এই বুলি বাটে বাটে গাই যাবলৈ ধৰিলে,
”মাহ গোটকৰাই খাওঁ
বাটে বাটে যাওঁ
মোৰ লগত যেয়ে আহে,
তাকো এগাল দিওঁ|’
ভেকুলীৰ কথা শুনি মাহ গোটকৰাই খোৱাৰ লোভত অনেক সিংহ, বাঘ, ভালুক আদি বনৰীয়া জন্তু আনকি মৌ, বৰল, কোদো প্ৰভৃতিও তাৰ লগ লাগিলহি| ভেকুলীয়ে সকলোকে একোগালকৈ মাহ গোটকৰাই খুৱাই বইচ কৰি গোটেইটো ঘটনা সিহঁতৰ আগত ভাঙি ক’লত সিহঁতে সেই কথা শুনি ৰজাৰে সৈতে যুঁজ দিবলৈ ভেকুলীৰ লগতে গ’ল| ভেকুলীয়ে এটাইবোৰ জন্তুৰে সৈতে , মাটিৰ ধূলি উৰাই গুজৰি-গুমৰি ৰজাৰ পদূলি পাই ৰজালৈ কৈ পঠিয়ালে যে, ”ৰজাই মোৰ গৰু ওভতাই দিবনে, মোৰে সৈতে যুঁজ দিব?” ৰজাই যুঁজহে দিব বুলি ক’লত, ৰজাৰ সৈন্যৰে সৈতে ভেকুলীৰ সৈন্যৰ ঘোৰ ৰণ লাগিল| ৰণত ৰজাৰ অলেখ সৈন্য আৰু দুটা ল’ৰা মৰিলত, ৰজা নিৰুপায় হৈ গৰুহাল লৈ ভেকুলীৰ ভৰিত দীঘল দি পৰিলহি| ৰজাই ডিঙিত কাপোৰ মেৰাই ভেকুলীক কাকূতি কৰি ক’লে, ” যদি ভেকুলীয়ে মোক এইবাৰলৈ ক্ষমা কৰে তেন্তে মই ভেকুলীক মোৰ অৰ্ধৰাজ্য আৰু মোৰ জীক দিম|’ এই কথা শুনি ভেকুলীয়ে ৰজাক ক্ষমা কৰিলে আৰু ৰজাৰ জীয়েকক বিয়া কৰাই ৰজাৰ জোঁৱাই হৈ, ৰজাৰ ঘৰতে থাকি, বুঢ়া-বুঢ়ীকো তালৈ তুলি লৈ গৈ সুখেৰে কাল কটাবলৈ ধৰিলে|