দুয়ো অভোজনে বল। সেৱকসকলে শঙ্কৰদেৱৰ শৱ মহাসমাৰোহেৰে
সৈতে লৈ গৈ কাকতকুটাৰ পাৰত আম কাঠেৰে চিতা প্ৰস্তুত কৰি তাত
স্থাপন কৰিলে। বনানন্দ ঠাকুৰে মখাগ্নি কৰিলে। চন্দন কাষ্ঠ আৰু
ঘৃতাদিৰ যোগত ধম্ ধম্ কৰে আকাশ লঙিঘ জুই উঠিল আৰু অলপ সময়ৰ
ভিতৰতে কাঠসংস্কাৰ কাৰ্য্য সম্পাদিত হল।
শঙ্কৰদেৱৰ শৱ দাহ কৰিবৰ নিমিত্তে কৰা চিতাৰ যি চাৰিটা আম কাঠৰ গোজ পোতা হৈছিল তাতে এটাৰপৰা গজালি মেলি, ক্ৰমে সেয়ে এজোপা প্ৰকাণ্ড আম গছ হৈ পৰিল। সেই গছ জোপা তিনি শ বছৰ জীয়াই আছিল। তাৰ পিছত সেই গছজোপা মৰি ভাগি পৰিলত, তাৰ মূৰ্হা ফুটি তাৰপৰা এজোপা আম গছ হল। কতকালৰ পিছত সেই আমৰাজোপা মৰিলত, তাৰ মুৰ্হাৰপৰা চোমগছ এজোপা গজি ওলাল। শঙ্কৰদেৱে আউজা টেপৰ গছজোপা সেৱকসকলে বৰ যতনকৈ ৰাখিছিল। ১৭৭০ শকৰ আহিন মাহত টোৰোচা নৈৰ পানী হঠাৎ বাঢ়ি আহি কাকত- কুটা মৰি সুতীয়েদি সোমাই গৈ দুদণ্ডৰ ভিতৰতে সেই ঠাইৰ সত্ৰখন খহাই নিলে, আৰু তাৰ লগে লগে সেই গছ দোজোপা নাইকিয়া হল।
শঙ্কৰদেৱৰ শৱৰ কাষ্ঠ-সংস্কাৰ আদি কাৰ্য হৈ যোৱাৰ পিছত নৰনাৰায়ণ ৰজাই দূত পঠাই দি ৰমানন্দ ঠাকুৰক কোৱালে যে “মই সকলো দ্ৰব্য বস্তু দিওঁ, গুৰুজনৰ শ্ৰাদ্ধবিধি ইয়াতে কৰি, তুমি পাছত ঘৰলৈ যাবা।” ঠাকুৰে ৰজালৈ জনাই পঠিয়ালে-“আমাৰ ইয়াত জ্ঞাতি কুটুম্ব কোনো নাই, কেনেকৈ ইয়াত শ্ৰাদ্ধাদি কৰা হব। মহাৰাজে অনুগ্ৰহ কৰি মোক সোনকালে নৌকা দিয়ক, মই পাটবাউসীলৈ গৈ তাত পিতৃদেৱৰ শ্ৰাদ্ধাদি কাৰ্য্য সমাপন কৰো, বিশেষ তাত পিতৃদেৱৰ প্ৰধান শিষ্য মাধৱদেৱ আছে, সেই নিমিত্তে তালৈকে যাবলৈ মোক অনুমতি দিয়ক।” ৰজাই ঠাকুৰৰ এই প্ৰাৰ্থনা দূতৰ মুখে শুনি তেতিয়াই খেলনাও পঠিয়াই দিলে; তাতে উঠি ৰমানন্দ ঠাকুৰ দিনে ৰাতিয়ে আহিবলৈ ধৰিলে। ন দিনৰ দিনা গধুলি পৰত ঠাকুৰ গণককুচি পালেহি। মাধৱদেৱ ঠিক সেই সময়তে আগবাঢ়ি আহি-বাটত থিয় হৈ আছিল। ঠাকুৰ নাৱৰপৰা উঠি অহা মাধৱদেৱে দুৰৰপৰা দেখি এই গীতটি “আলোকন” কৰি গালে-
“আলো মই কি কহব দুখ।
পৰাণ নিগৰে নেদেখিয়া চান্দ মূখ॥
