পুৰাণত লেখা আছে প্ৰাণায়াম কৰিবৰ সময়ত নানা প্ৰকাৰ
আসন কৰিব লাগে যথা পদ্মাসন, সিদ্ধাসন, স্থিৰাসন, ব্ৰহ্মাসন,
গৰুড়াসন আৰু কাগাসন ইত্যাদি এই দৰে ৮৪ আসন কল্পনা
কৰিছে। পূৰ্ণপৰব্ৰহ্ম জ্যোতিঃস্বৰূপ আত্মা জীৱৰ মুল আসন।
প্ৰকৃত পক্ষে ইয়াৰ বাহিৰে আৰু আন আসন নাই। যাৰ ওপৰত
মনৰ স্থিৰতা হয় তাৰ নাম আসন। কাৰণ মই যদি ৮৪ আসন
কৰি চক্ষু মুদি বহি থাকো আৰু মোৰ মন ভিতৰৰ পৰা বাহিৰ
ফালে বিষয় ভোগত অসিক্ত আৰু চঞ্চল হৈ ফুৰে তেনে মোৰ আসন
ক'ত থাকিল? বাহিৰত দেখোতে মই এজন মহাত্মা সিদ্ধানত
বহি আছে। কিন্তু ভিতৰত মোৰ মন যে কতদূৰ চঞ্চল হৈছে তাক
কোনেও বুজিব পৰা নাই, যদি মই কোনো আসন নকৰি আৰু
চক্ষু নুনুদি বাহিৰত কোনো আড়ম্বৰ নকৰি, মোৰ ভিতৰত অন্তৰ্যামী
পূৰ্ণপৰব্ৰহ্ম জ্যোতিঃস্বৰূপ আত্মা গুৰুত প্ৰেম ভক্তিৰূপ আসনত
আনন্দেৰে উপবিষ্ট ও তেনে সেই আসনেই সত্য আসন হল, আৰু
যি জ্ঞানী তেওঁ সেই আসনকে প্ৰকৃত আসন জ্ঞান কৰে। ৮৪
আসনৰ অৰ্থ এই যে জীৱ মাত্ৰই সিহতৰ অঙ্গ প্ৰত্যঙ্গাদি অনুসাৰে
যি আসনত বহি সুখী হয়, অৰ্থাৎ সিহঁতৰ অঙ্গাদিৰ গঠনানুসাৰে
যি দৰে সুখেৰে বহিব পাৰে সেই দৰে সেই জীৱৰ পক্ষে যথাৰ্থ
আসন। মনুষ্য মাত্ৰই যাৰ যি দৰে বহিলে সুখ অৰ্থাৎ যাতে কষ্ট
নহয় ব্যবহাৰিক আৰু পাৰমাৰ্থিক কাৰ্য্য সহজে সমাধা কৰিব পাৰে; সেই দৰে বহি কাৰ্য্য কৰিব, এয়েই ঈশ্বৰৰ বিধি।
সেই দৰে 'পশুসকল সম্বন্ধেও সিহঁতে যি প্ৰকাৰে বহিলে
