ৰাজনীতিত
এজোবোৰা
ভাৰতত বিজ্ঞান গৱেষণাৰ পৰিকল্পনা, প্ৰতিষ্ঠা আৰু উন্নয়নৰ কামত মেঘনাদ সাহা বিভিন্ন সময়ত বিভিন্নভাৱে ৰাজনীতিজ্ঞ আৰু শাসকবৰ্গৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিছিল। এলাহাবাদত থাকোতেই তেওঁৰ লগত জৱাহৰলাল নেহৰুৰ ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক গঢ়ি উঠিছিল। জাতীয় পৰিকল্পনাৰ ক্ষেত্ৰতো নেহৰু আৰু সাহাৰ সমান আগ্ৰহ আছিল। সাহাই দেশত শিল্পৰ দ্ৰুত প্ৰসাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। ব্যক্তিগতভাৱে নেহৰুও এই মতবাদৰ সমৰ্থক আছিল। কিন্তু কংগ্ৰেছৰ শীৰ্ষস্থানীয় বহু নেতাৰ দৰে নেহৰুৱেও গান্ধীজীৰ কুটিৰ শিল্পৰ গুৰুত্বৰ দিশটো ত্যাগ কৰিব খোজা নাছিল। ইয়াতেই মেঘনাদৰ লগত নেহৰুৰ মতান্তৰৰ সূত্ৰপাত। পৰৱৰ্তী কালত একাধিক কাৰণত এই মতান্তৰ, মনান্তৰ পৰ্যায় পায়গৈ। কংগ্ৰেছৰ চিন্তা আৰু কৰ্মৰ দীনতাৰ ওপৰত কৰা তীব্ৰ সমালোচনাৰ বাবে নেহৰু মেঘনাদৰ ওপৰত বাৰুকৈয়ে বিৰূপ হৈ উঠে। তদুপৰি শিক্ষা সংস্কাৰৰ ক্ষেত্ৰতো এই মতান্তৰে তীব্ৰ ৰূপ লয়। যুক্তি সহকাৰে মেঘনাদে দেখুৱাইছিল যে ভাৰত চৰকাৰে জাতীয় গৱেষণাগাৰসমূহৰ প্ৰতিষ্ঠা আৰু উন্নয়নত যি প্ৰচেষ্টা আৰু অৰ্থ ব্যয় কৰিছে, তাৰ যুক্তিযুক্ততা আছে ঠিকেই, কিন্তু সমান্তৰালভাৱে বিশ্ববিদ্যালয়সমূহৰ প্ৰচুৰ উন্নতি সাধন নকৰিলে জাতীয় গৱেষণাগাৰবোৰে মেধাবী বিজ্ঞানী ক'ৰ পৰা পাব?
১৯৪৮ চনত অধ্যাপক সাহা বিশ্ববিদ্যালয় শিক্ষা আয়োগৰ সদস্যৰূপে মনোনীত হয় ইয়াত তেওঁ আগবঢ়োৱা বিভিন্ন পৰামৰ্শৰ ভিতৰত এটা আছিল বিশ্ববিদ্যালয় অনুদান আয়োগ গঠন কৰা। পৰৱৰ্তী কালত চৰকাৰে তেওঁৰ এই পৰামৰ্শ গ্ৰহণ কৰে।
