সৰুকালৰ নুবুজা কথাবোৰ কৈশোৰ সোমায়েই ভালদৰে উপলব্ধি কৰিব পাৰিছিল দিহাঙে। আইতাকৰ জীৱিত কালত মাকক কেতিয়াও প্ৰাৰ্থনা কৰা দেখা নাছিল দিহাঙে। কিন্তু তেওঁ কীৰ্তন-দশম, বেদ-ভাগৱত সকলো পঢ়িছিল। অৱশ্যে তেওঁৰ সেই বিশেষ মুদ্ৰাটোত— আৰামী চকীত মুৰ গুঁজি, ক’লা মোটা ফ্ৰেমৰ চছমাযোৰ পিন্ধি। দিহাঙে জানিছিল বিশ্ব সাহিত্যৰ পোক মাকৰ বাবে এইবোৰ ধৰ্মগ্ৰন্থ নাছিল। আছিল সাহিত্য। কিন্তু আচৰিতভাৱে আইতাক ঢুকুৱাৰ পাছত উজনি অসমৰ সেই বৃহৎ ঘৰখনৰ চোৱা- চিতাৰ দায়িত্ব যেতিয়া বনমালীকাইৰ হাতত অৰ্পণ কৰিছিল মাক-জেঠায়েকে, দুয়োজনী মানুহকে আইতাকৰ গোসাঁইঘৰত সোমাই প্ৰাৰ্থনা কৰা দেখিছিল দিহাঙে। কেতিয়াও প্ৰাৰ্থনা নকৰা তাৰ বেংক বিষয়া মাক আৰু বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপিকা জেঠায়েকে আইতাকৰ দৰেই সলসলীয়াকৈ গাব পাৰিছিল প্ৰাৰ্থনাটো। এই কথাটোৱে দিহাঙক খুব আচৰিত কৰিছিল।
প্ৰাৰ্থনাৰ শেষত গামোচা এখনেৰে গা ঢাকি ধুতী পিন্ধা মানুহজন দিহাংহঁতৰ ওচৰলৈ আহিল। পঞ্চাছোৰ্ধ্বৰ মানুহ। কিছু সমীহ আৰু কিছু অস্বস্তিৰে তেওঁ সিহঁতৰ সমুখতে বহিল। মানুহজনৰ মুখত বলিৰেখাই টোকোৰা চৰাইৰ বাহটোৰ দৰে অজস্ৰ পাক তুলিছে। সেই পাকবোৰৰ মাজেদিয়েও তেওঁৰ ভয় আৰু বিৰক্তি স্পষ্টকৈ দিহাঙৰ চকুত পৰিল।
তাৰ বাবে এই অভিজ্ঞতা নতুন।
‘আপুনি নৰেন দে...?’ দিহাঙৰ বাক্যটো সম্পূৰ্ণ নহ'লেই, মানুহজনে যিমান পাৰি বিৰক্তি লুকুৱাবলৈ চেষ্টা কৰি কৈ উঠিল— ‘নৰেনৰ দেউতাক মই।’
অলপ সময় মনে মনে থাকি তেওঁ পুনৰ ক’লে—
‘তিনিজন থাকিব বুলি কৈছিল। বিছনা কিন্তু এখনেই আছে।’
‘হ’ব হ’ব খুৰাদেউ। আমি পাৰিম।' দিহাঙৰ সুধিবলগীয়া বহু কথা আছিল। কিন্তু মানুহজনৰ গোমোঠা মুখখনলৈ চাই কেনেদৰে কথা আৰম্ভ কৰা যায় সি অনুমান কৰিব নোৱাৰিলে।
‘নৰেন...?’— নয়নে সুধিলে।
‘গুৱাহাটীলৈ গৈছে কিবা কামত।’— মানুহজনে উত্তৰ দিলে।
‘এইকেইদিন আৰ্মী আহিছে বোলে এইফালে? আপোনালোকক কিবা কৈছে নেকি?’—নয়নে স্বাভাৱিকভাৱে সুধিলে। মানুহজনৰ মুখখন কেহৰাজ বৰণীয়া হ'ল। তেওঁ চকুযোৰ তুলি ল'ৰা দুটাৰ মুখলৈ আৰু ভগা ভগা মাতেৰে ক’লে—
‘বোপা, অসমীয়াত এষাৰ কথা আছে— দুই ম’হৰ যুঁজত বিৰিণাৰ মৰণ। আমি
