বিপুল খাটনিয়াৰৰ গল্পত
‘প্ৰান্তীয়তা’ৰ প্ৰসংগ : এটি টোকা
লক্ষ্মীপ্ৰিয়া গগৈ
প্ৰান্তীয়কৰণ (Marginalization) অথবা কেন্দ্ৰীয় অধ্যয়নৰপৰা যিকোনো বিষয় নিলগাই ৰাখি এক পৰিত্যক্ত তথা অমনোযোগী অৱস্থানলৈ আঁতৰাই ৰখাৰ যি সামাজিক-ৰাজনৈতিক প্ৰক্ৰিয়া তথা প্ৰসংগ, ইয়ে সময়ে সময়ে বিভিন্ন অভিধাৰ জন্ম দিয়ে। উত্তৰ-ঔপনিৱেশিক সাহিত্য সমালোচনাৰ ধাৰাত বিশেষ গুৰুত্ব লাভ কৰা প্ৰান্তীয়তাৰ প্ৰসংগ বুলি ক’লেই সততে মনলৈ অহা তাত্ত্বিকসকলৰ ভিতৰত অন্যতম হ’ল ৰণজিৎ গুহ, দীপেশ চক্ৰৱৰ্তী, গায়ত্ৰী চক্ৰৱৰ্তী স্পিভাক আদি। এইসকল তাত্ত্বিকে মূলতঃ মাৰ্ক্সীয় আদৰ্শৰ ধাৰণাৰ আলমত উত্তৰ-ঔপনিৱেশিক ভাৰতীয় সমাজ ব্যৱস্থাৰ অধ্যয়নৰ প্ৰাচ্যবাদৰ ধাৰণাৰে পাশ্চাত্য-প্ৰাচ্যৰ আহুকলীয়া সম্পৰ্কৰ আলোচনা, আধুনিক ৰাষ্ট্ৰ (Nation State)ৰ ধাৰণাৰ বিকাশৰ সৈতে সংগতি ৰাখি পৰিৱৰ্তিত ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাৰ আলোচনা আদি বিষয়ৰ বিবেচনাত প্ৰান্তীয়কৰণৰ প্ৰসংগ সবিস্তাৰে আলোচনা কৰিছে। ইতিমধ্যেই স্বীকৃত তথা বহুলভাৱে আলোচিত এই সামাজিক-ৰাজনৈতিক পৰিঘটনাৰ আলমত সাহিত্যৰ অধ্যয়নৰ গুৰুত্বও বাঢ়ি আহিছে। বিশেষকৈ স্বৰাজোত্তৰ কালৰ সামাজিক-ৰাজনৈতিক পৰিৱেশত আধুনিক ৰাষ্ট্ৰই সততে গ্ৰহণ কৰি অহা উন্নয়নমুখী বিভিন্ন প্ৰকল্পৰ ফলাফলৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত সংঘটিত অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তন, পুঁজিবাদৰ আগ্ৰাসন, ভোগবাদী মানসিকতাৰ ব্যাপক প্ৰসাৰ, জাতিগত-জনগোষ্ঠীগত পৰিচয়ৰ প্ৰতি নব্য ইতিহাসবাদী মনোনিৱেশ তথা এনে প্ৰসংগৰ পুনঃউত্থান আদি বিভিন্ন কাৰকৰ প্ৰভাৱত প্ৰান্তীয়কৰণ এক এৰাব নোৱাৰা পৰিঘটনা হিচাপে চিহ্নিত হৈছে।
গৱেষণাত্মক অধ্যয়ন তথা তথ্যভিত্তিক অনুসন্ধানৰ বাহিৰেও প্ৰান্তীয়কৰণৰ
