ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ বুকত
( ১ )
কথাটো এই। শৰত কাল, পুজাৰ সময়। বিজয়া দশমীৰ দিন। দেৱী বিসৰ্জন চাই নিজৰ নাৱত উঠি ভটিয়াই আহিলো। বাটতে ৰাতি হল।
ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পাৰৰে পৰা অৰ্ধবৃত্তাকাৰে থাকা এখন গাওঁ। এদাঁতিত এখন এৰা বাৰী আৰু তাৰ মাজত এটা ভঙা-চিঙা টিনৰ বঙলা ঘৰ। মানুহে কয় ইয়াতে ভূত থাকে। গতিকে, ৰাতি নালাগে দিনতো কোনো মানুহ সেই ফাললৈ নাযায়।
ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ বুকত বালি চৰ; আকাশৰ বুকত মেঘৰ চকা–চকি স্তূপ। সন্ধিয়াতে জোনৰ ৰূপালি কিৰণে গোটেই সংসাৰ আবৰি পেলালে, যেন মৰমিয়াল মাকে চেনেহিয়াল হাতেৰে শিশুসন্তানক আকোৱালি হে ধৰিছে। প্ৰকৃতিৰ এক অবৰ্ণনীয় শোভা দেখি ইয়াতে ৰাতিটো খপিবলৈ বৰ মন গল।
আৰু এটা কৌতূহল—এই ভূত নো কি, আছে নে সঁচা কৈ, কোনে নো বাৰু দেখিছে ভূত? ডেকা কালৰ তেজ পিৰ-পিৰ্, খৰ্ খৰ্, কৈ বয় তাক বোধ কৰোঁ সৰহ যিনি মানুহকে কব নালাগে। এই ভূত নো কি এবাৰ চাওঁ এইচোন!
নাৱৰীয়াহঁতক এই কথা কোৱাত সিহঁত কোনো মতে মান্তি নহয়, মোকো নানা প্ৰকাৰে ভয় দেখুৱায়! মনত যে ভয় নালাগিছিল ডাঠি কব নোৱাৰোঁ। কিন্তু ইফালে ডেকা গাৰ বল, আৰু সিফালে ইংৰাজী পঢ়াৰ ফল। ভূতৰ সংস্কাৰত ভয় লাগিল যদিও তাক প্ৰকাশ কৰা এটা অশ্ৰেদ্ধয় কথা। সেই দেখি মই জেদ্ পাতিলোঁ। শেষত সিহঁত সম্মত হল; কিন্তু নাও লগালে এৰা বাৰীৰ পৰা আঁতৰি, গাৱঁৰ ওচৰ চপায়। ময়ো বাধা দিয়াৰ কাৰণ নেদেখিলোঁ অন্তৰে অন্তৰে কিজানি অলপ ভালকে পালোঁ। ভূতৰ ভয় নো কাৰ নাই?
নাৱৰীয়াহঁতে খোৱা-লোৱাৰ কাৰবাৰত মন দিলে। গুৰিয়ালজনে তাৰ বুৰঞ্জীৰ দীঘল মোনাখন মেলি এই ভাঙা ঘৰটোৰ বিবৰণ মোৰ আগত কব ধৰিলে। বাবা ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ নাৱৰীয়াই বাবাৰ বুকৰ প্ৰত্যেক আঙুল ঠাইৰ ইতিবৃত্ত নাজানাটো মহাপাপ বুলি ভাবে। কথাটো শুনিবলৈ ভাল। কিন্তু শুনি ভয়ো লাগিল। আগেয়ে ঘৰটোতে শুই থাকিম বুলি ফুটনি কৰিছিলোঁ। এতিয়া ৰাতিও হল, নাৱৰীয়াৰো হাক, মনতো ভয়; খাই বই উঠি নাৱৰ ভিতৰতে বাগৰ দিলোঁ।
( ২ )
লাহে লাহে টোপনি আহিল। শৰত কালৰ জোনাক, নদীৰ বুকত শীতল বতাহ, দূৰ বননিত বায়ুৰ কম্পন, ওচৰৰ গাৱঁৰ হাই-ৰোল সকলো গম্ভীৰ হৈ আকাশত মিহখাই গৈছে। সেই ঠাইখন অপূৰ্ব আনন্দময় যেন লাগিল। মনত এনে ভাব হল কি যেন এক সুন্দৰ পুৰিলৈ উঠি যাব ধৰিছোঁ; পৃথিবীৰ গণ্ডগোল, সংসাৰৰ হাই উৰ্মি সকলো আলাই-আহুকাল যেন কোন তলৰ দেশত পৰি ৰল। এনে অৱস্থাত দেখিলে:—
( ৩ )
মই শুই আছোঁ, মোৰ আগত এট অনিন্দ্য সুন্দৰী ৰমণী মূৰ্তিৰ আবিৰ্ভাৱ হল। তেওঁ
