কিছুদিনৰ ভিতৰতে মৃত্যুক আকোঁৱালি লয়। শাহুৰ দেউতাকৰো এই চৌহদতে মৃত্যু হয়। উলুবাৰীৰ ঘৰখন এতিয়ালৈ ছটা পিড়িৰ মৃত্যুৰ সাক্ষী হৈ আছে।
মোৰ তৃতীয়গৰাকী জা প্ৰতিভা বাইদেউৰ বৰ্তমান বয়স নব্বৈৰ সিটো পাৰে। তেতিয়াৰ যুগতে তেওঁ ঢাকাৰ এখন নাম কৰা কলেজত পঢ়িছিল। মাক-দেউতাকৰ তেওঁ একেজনী ছোৱালী, ল’ৰা এটা। ল’ৰাজন অৰ্থাৎ শিশিৰদা আছিল ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ স্নেহধন্য। তেওঁ খুব ভাল বাঁহীবাদক আছিল বাবে ৰবীন্দ্ৰনাথে বাঁশীৱালা বুলি মৰম কৰি মাতিছিল। শিশিৰদাই শান্তি নিকেতনৰ কাষতে শ্ৰীনিকেতনত বাস কৰিছিল। মই বাইদেউক সুধিছিলো সৰু পৰিয়ালত ডাঙৰ হোৱা জীয়েকক দেউতাক-মাকে এনে জাকৰুৱা পৰিয়ালত বিয়া দিলে কিয়? দেউতাৰ ধনবল থাকিলেও জনবল হেনো নাছিল। তেওঁৰ ধাৰণা ধনবলতকৈ জনবলৰ মূল্য বেছি। যৌথ পৰিয়ালৰ যিটো ইতিবাচক দিশ তাক প্ৰত্যক্ষ কৰিলো এইটো পৰিয়ালত। এজন ককায়েকৰ ৰোজগাৰৰ অৰ্থ পৰিয়ালটোৰে যেন ৰোজগাৰ। কোনোবা এজনে বেছি আৰ্জিলে বুলি তেওঁৰ ল’ৰা-ছোৱালীয়ে প্ৰাধান্য নেপায়। এওঁলোকৰ ঘৰৰ পুৰণি চিঠি এখন পঢ়ি গম পালো কোনোবা এটা সময়ত ঘৰৰ সিংহভাগ আৰ্থিক সাহায্য আহিছিল চতুৰ্থগৰাকী পুত্ৰৰ পৰা। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইম্ফলত বোমা পৰাত মণিপুৰত ব্যৱসায় কৰি থকা দ্বিতীয়গৰাকী পুত্ৰই সৰ্বস্ব হেৰুৱাই এমাহ জুৰি হাবি-বননিৰ মাজেৰে কোনোমতে প্ৰাণটো লৈ আহিছিল। কেইবা বছৰলৈ তেওঁ আৰ্থিক দিশত দুৰ্বল হৈ আছিল। কিন্তু তেওঁৰ পৰিয়ালে আৰ্থিক কষ্ট ভোগ কৰিবলগীয়া হোৱা নাছিল। প্ৰাথমিক বিপৰ্যয়ৰ পাছত তেওঁ আকৌ ইম্ফললৈ গৈ পাওনাবাজাৰত ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰে আৰু সা-সম্পত্তিত সকলো ভায়েক ককায়েকক চেৰাই যায়। বৰ্তমানে আগৰ দৰে যৌথ পৰিয়ালৰ বান্ধোন কটকটীয়া হৈ নাথাকিলেও যামিনী সুন্দৰ আৰু জ্ঞানদা সুন্দৰীৰ উত্তৰপুৰুষৰ মাজত যি ঐক্য দেখিবলৈ পাওঁ ই সঁচাকৈয়ে প্ৰশংসনীয়। বিয়া দিয়া ছোৱালী উপেক্ষিততো নহয়েই বৰঞ্চ কেইজনীমানৰ অনুশাসন কেইবাজনী বোৱাৰীয়ে মানি চলিবলগীয়া হৈছে। মোৰ দেওৰে ৰগৰ কৰি কয় পৰিয়ালটো মাতৃতান্দ্ৰিক। শাহুৰ আজো আইতাক জমিদাৰণী চন্দ্ৰপ্ৰভাৰ চাৰিটা পিড়ি তললৈ কোনো পুত্ৰ সন্তান নথকা বাবে কন্যা সন্তানসকলৰে দপদপনি আছিল বেছি। অৱশ্যে দপদপনি বেছি হ’লেও সকলোৱে মৰমিয়াল, অত্যাচাৰী নহয়।
সম্প্ৰতি আমাৰ ভতিজাৰ পুতেকৰ বিয়া হৈ গ’ল। বোৱাৰীজনীয়ে বহু আত্মীয়-স্বজনক একেলগে দেখি মনত ৰাখিব পৰা নাই কোন কাৰ কি হয়। বহুতৰে পৰা সোণৰ অংলকাৰ পাই তাই আচৰিত। তাইৰ বাবে মই এখন বংশাৱলী প্ৰস্তুত কৰি আছো। সেই বংশাৱলীত যদি যামিনী সুন্দৰৰ ভায়েকহঁতৰ পৰিয়ালকো ঠাই দিও তেনেহ'লে ন কইনা মূৰ্ছা যাব। উলুবাৰীৰ আমাৰ এই চৌহদত আমি নিজ নিজ ৰান্ধনী ঘৰতে খাওঁ যদিও একেলগে চাৰিটা পিড়ি এতিয়ালৈ বাস কৰি আছো। গতিকে নিঃসংগতাবোধ কোনেও নকৰে। বৰ্তমানে চাৰিটা পিড়িৰে গঠিত পৰিয়ালটোৰ শীৰ্ষ ব্যক্তি অমলেন্দু গুহ। বিয়াবাৰুবোৰত নিমন্ত্ৰণী চিঠিত নিমন্ত্ৰণকৰ্তা হিচাপে নাম উল্লেখ কৰা হয় অমলেন্দু গুহৰ।
