ভাৰত বুৰঞ্জী আৰ্যসকল প্রায় গোটেই উত্তৰ ভাৰত জুৰি পৰাৰ পিছতে বিদেহ আৰু মগধৰপৰা এটা দল বঙ্গদেশ আৰু কামৰূপলৈ আহে। এইদৰেই আৰ্য্যবিলাকে হিমালয়ৰ পৰা দক্ষিণ- ভাৰতলৈ আৰু বঙ্গোপসাগৰৰ পৰা আৰব সাগৰলৈ গোটেই ভাৰত জয় কৰি প্ৰভুত্ব বিস্তাৰ কৰিছিল ৷ আৰ্য্য সভ্যতা। সমাজ, শিক্ষা আৰু ধৰ্ম্ম । সমাজ : – আৰ্যসকলে কেইবা ঘৰো মিলি গাওঁ পাতিছিল ; আৰু কেইখন মান গাওঁলৈ একোখন সমাজ গঢ়িছিল । প্রত্যেকখন সমাজৰে ওপৰত একোজন গৰাকী পাতিছিল ; আৰু কেইবাখনো সমাজৰ ওপৰত এজন ৰজা আছিল ৷ ৰজা ৰাজ্যৰ সৰ্বেবসৰ্ববা আছিল৷ প্ৰজাই বাছি দিয়া । সভ্যৰে গঠিত সভা আৰু সমিতি নামৰ দুখন সঙ্ঘই ৰজাক পৰামৰ্শ দি ৰাজকাৰ্য্যত সহায় কৰিছিল । ঘৰৰ মুখিয়ালজনৰ দিহা মতেই সকলো কাম চলিছিল; মুনিহ-তিৰোতা প্রত্যেকৰে আছুতীয়া কাম আছিল। খেতি- বাতি আৰু গৰু-ছাগলী পুঁহি তেওঁলোকে জীৱিক৷ আৰ্জিছিল। বেহা-বেপাৰে৷ তেওঁলোকে কৰিছিল। প্রায় বিলাক আৱশ্যকীয় বস্তু সাল-সলনি কৰি লৈছিল৷ সেই কালত নিষ্ক নামৰ এবিধ সোনৰ মোহৰৰ প্ৰচলন আছিল । সমাজত তিৰোতাৰ স্থান উচ্চ আছিল । শিক্ষা লাভ কৰাত তেওঁলোকৰ কোনো বাধা নাছিল। গৃহিণী হিচাবে ঘৰৰ
