“সেয়া, যশোধৰাই মোৰ মুখলৈ মূৰ দাঙি চাইছে। ডিঙিতে তাইৰ মূৰটো
অদ্ভুত ধৰণে ভাঁজ লৈছে। তাইৰ মুখখনে ঘনে ঘনে একোটা বিকৃত ৰূপ
ধাৰণ কৰিছে। আৰু জন্মতে বিকলাংগ, লোপাথুপীয়া মাংসপিণ্ডটোৱে
খেৰৰ ডুলিটোৰপৰা ওলাই এটা নোমাল বিষাক্ত মকৰাৰ দৰে বুকু চোঁচৰাই
মোৰ ফালেই আগুৱাই আহিছে। ঠিক যেন আপোন তেজৰ গোন্ধ পাইছে
আদিম বীভৎস প্ৰাণীটোৱে।”
মৰাণ আৰু আদিবাসীৰ গোষ্ঠী সংঘৰ্ষৰ পটভূমিত গঢ় লৈ উঠা ‘হাৰ্কি’ৰ ৰাজনৈতিক বাস্তৱতাত মিহলি হৈ থকা সোণাৰু আৰু এজাৰৰ ৰঙে গল্পটোকে বোলাই গৈছে:
“ৰে’লৰপৰা নামিয়েই তেওঁ দেখিলে, আজাৰ আৰু সোণাৰুবোৰ যেন
আটাইৰে অজ্ঞাতে গাভৰু হৈ পৰিছে। যেনিয়ে খোজ দিয়ে তেনিয়ে।
আনকি পোৰা কয়লা ছটিয়াই বোকা ঢকা পথবোৰো প্ৰধানকৈ পাতল
হালধীয়া আৰু ঠায়ে ঠায়ে বেঙুনীয়া হৈ পৰিছে।”
ফুলৰ এই অনুষংগ ব্যঞ্জনাদীপ্ততাৰ বাবেই যেন অপেক্ষাৰত। কোনো নিৰ্দিষ্ট গোষ্ঠী এটাই অইন এটা নিৰ্দিষ্ট গোষ্ঠীৰ বিৰুদ্ধে হত্যাযজ্ঞত লিপ্ত নহয়। ইয়াত আদিমতাৰহে গোন্ধ আছে –
“কি জানো হ’ল; ক’লা ক’লা মানুহবোৰ মেলত বহিল।....এই ভাষা
চাওতাল, মুণ্ডা, ওৰাং অথবা চাদ্ৰি ভাষাও নহয়। এই ভাষাত ছোটনাগপুৰ,
ছত্তিছগড়ৰ আউচ নাই; ই এক গোপন ভাষা, এই ভাষা মন্ত্ৰৰ দৰেই এক
আদিম গুণগুণনি।”
বিদেশী বহিষ্কাৰ আন্দোলনৰ ছাত্ৰনেতা দেৱকান্তৰ নেতৃত্বত হত্যাৰ বলি হোৱা অকন ভৰালীৰ স্মৃতি দিৱসতে দেৱকান্তই অনৰ্গলভাৱে কৈ গৈছিল —
“... তেওঁ নিজেও অকন ভৰালীৰ কথা আৰু কামৰ বিৰুদ্ধাচাৰণ কৰিছিল,
কিন্তু তেওঁৰ প্ৰতি হিয়াত আজিও সাঁচি ৰাখিছে অপৰিসীম শ্ৰদ্ধা। তেওঁৰ
অনুগামীসকলে শ্ৰদ্ধা প্ৰদৰ্শন কৰি অকন ভৰালীৰ স্মৃতি ৰক্ষাৰ্থে
পুথিভঁৰালসহ এটা কলা-কৃষ্টি ভৱন সজাৰ যি কাম হাতত লৈছে তাত
অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ পাই দেৱকান্তই পৰম কৃতাৰ্থ মানিছে। অকন ভৰালীৰ
জয় হওক। জয় হওক তেখেতৰ অনুগামীসকলৰ।”
