অভিজ্ঞতাৰ কথা সমাজৰ লগত চলা সংলাপৰ দৰে পৰ্যায় অনুযায়ী উপস্থাপিত হৈছে নতুন ৰূপত যাৰ পোহৰত আমি জীৱন আৰু ব্যক্তিত্বক উল্লিখিত সাময়িক ফ্ৰেমৰ মাজত পৰীক্ষা কৰি চোৱাৰ সুবিধা পাওঁ।
সংলাপৰ অন্য এক উদাহৰণ দেখা পোৱা যায় খাটনিয়াৰৰ গল্প ‘বহুৱা’ত, য’ত ব্যক্তি-সত্তা আৰু নৈতিক আচৰণৰ লগতে সমাজৰ নীত আৰু আদৰ্শৰ লগত জড়িত কথাৰো ৰূপায়ণ বিদ্যমান। ‘বহুৱা’ খাটনিয়াৰৰ উৎকৃষ্ট গল্পসমূহৰ ভিতৰত এটা। জীৱনত পৰিবেশনীয়তাৰ (Performativity) তাৎপৰ্য আৰু মানৱীয় প্ৰমূল্যৰ লগত সংপৃক্ত জটিলতাৰ বিচাৰ ক্ষেত্ৰ ৰূপে ‘বহুৱা’ত আমি একে সময়তে হাবিয়াস আৰু সংশয়ৰ মাজত চলা সংঘাতৰ উমান পাওঁ। এই সংঘাতৰ পৰিভাষাও কিন্তু একে ধৰণৰ নহয়। কণটিলৌৰ সামাজিক মৰ্যাদাৰ যি আকাংক্ষা তাৰ সমপৰ্যায়ত আমি সোণতৰাৰ যৌন আক্ৰোশৰ তুলনা কৰিব নোৱাৰোঁ। অথচ দুয়োটা অভিজ্ঞতাকে একোটা সমতলতে প্ৰতিষ্ঠা কৰি খাটনিয়াৰে জীৱনৰ কঠোৰ সমস্যাৰ সমুখত কোনো এটাৰ অৱস্থানক অকলশৰীয়াকৈ বিচাৰ কৰাৰ অসুবিধাৰ কথাকে দোহাৰিছে। ওপৰত যি সংলাপৰ কথা উনুকিয়াইছোঁ তাৰ উদাহৰণ আমি কণটিলৌ আৰু সোণতৰাৰ পৃথক জীৱনভঙ্গী আৰু প্ৰত্যাশাৰ বিৱৰণত দেখিবলৈ পাওঁ। দুয়োগৰাকী ব্যক্তিয়ে যেন দুখন সম্পূৰ্ণ বেলেগ জগতৰ বাসিন্দা। তেওঁলোকৰ মাজত চলা বাগধাৰাৰ পৰিচালনাও উভয়ৰ স্বীকৃতিত নিৰ্দ্ধাৰিত হোৱা নাই। কিন্তু এইটোও স্বীকাৰ্য যে একেখন সমাজতে, একেটা পৰিয়ালৰ সদস্যৰ ৰূপত নিজকে চিনাকি দিয়া কণটিলৌ আৰু সোণতৰাৰ মাজত এক এৰাব নোৱৰা ব্যৱধান আছে। এই ব্যৱধানৰ ওৰ নপৰে যদিও আমি সামাজিক দায়বদ্ধতাৰ হেঁচাত কণটিলৌৰ আচৰণৰ অন্য এক স্বৰূপ দেখিবলৈ পাওঁ। কথাটো সিমানতে আবদ্ধ থকাহেঁতেন গল্পটোৰ বহুমাত্ৰিক চৰিত্ৰৰ অন্যান্য দিশসমূহ উন্মোচিত নহ’ল হয়। সামাজিক আচৰণৰ আচৰণ-বিধিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত কণটিলৌ যেতিয়া ‘পৰাচিত’ হোৱাৰ অৰ্থে পৰশু দেৱমিশ্ৰৰ তত্ত্বাৱধানত থাকিবলৈ লয়, তেতিয়াও কিন্তু যৌন আক্ৰোশৰ বলি হৈ ‘পৰাচিত’ কণীটিলৌৱে দেউ পত্নীৰ সামাজিক অৱস্থানকে স্বীকাৰ কৰিবলগীয়া হয়। এই সন্দৰ্ভত আমি দুটা উদাহৰণ পৰীক্ষা কৰি চাব পাৰোঁ। প্ৰথমটো কণটিলৌ আৰু সোণতৰাৰ মাজত চলা সংসাৰৰ একাংশ—
মূৰত ভূ-ভাৰস্তখন লৈ কণটিলৌৱে পিৰালিত ভৰি থৈছিলহে – সোণতৰাই
শূৰ্পনখাৰ ৰূপ লৈ খেদা মাৰি আহিল, তুমিনো কি হে। বগাই ভকতৰ পুতেক
থেকেৰুক বোলে তুমি মোৰ পাটৰ কাপোৰযোৰ নিবলৈ কৈ পঠাইছিলা?
কণটিলৌৰ অন্তৰ-আত্মা এতিয়া বলধটোৱে আগুৰি আছে।
