দেশ -স্থান।
কাল- সময়।
দেশ আৰু কাল ক’ত আৰম্ভ হৈছে আৰু ক’ত শেষ হৈছে তাক ঠিক কৰা টান। আমি ফুৰা এখন ঠাইক সেই অনন্ত অসীম স্থানে তাৰ সীমা নিৰূপণ কৰি দিব পাৰে; সেইদৰে অনন্ত কালেও আমাৰ জীৱন কালৰ বা আমি কল্পনা কৰা এটা মহা যুগৰ সীমা নিৰূপণ কৰি দিব পাৰে; কিন্তু ভগৱানক সেই অনন্তকালে বা অনন্ত স্থানে তেওঁৰ বিচৰণ কৰা স্থানৰ বা স্থিতি কৰা কালৰ সীমা নিৰূপণ কৰি দিব নোৱাৰে অৰ্থাৎ দেশ কালে তেওঁৰ অন্ত পেলাব নোৱাৰে। তেওঁ অনন্ত, দেশ-কালৰো অতীত।
[ ১৬৯ ]
যত বেদবাদী বেদক বিচাৰি
কৰিতে নপাৰে আদি।
এতেকেসে তান পৰম প্ৰখ্যাত
হুই আছে নাম অনাদি॥
বেদবাদী —বেদ-শাস্ত্ৰত পণ্ডিত, বেদজ্ঞ।
বেদ পৰমেশ্বৰৰ বাণী। ই তেওঁৰ তত্ত্বেৰে ভৰা শাস্ত্ৰ। কিন্তু বেদ জনা পণ্ডিতসকলে বেদ আলোচনা কৰি পৰমেশ্বৰৰ আদি অৰ্থাৎ তেওঁৰ জন্ম বা উৎপত্তিৰ বিষয়ে একো জানিব নোৱাৰে; সেইকাৰণে পৰমেশ্বৰৰ নাম 'অনাদি’ বুলি প্ৰখ্যাত হৈছে অৰ্থাৎ
ভগৱানক অনাদি বোলে।
