এওঁলোকেই নলয় জানো?”
“লয় লয়। ইয়াত ইহঁতেই লয়”
ৰাজেন অলপ পোন হৈ বহিল। ছাৰে নিশ্চয় কিবা উপায় চিন্তা কৰি উলিয়াইছে। নহ’লে......
“ৰাজেন!”
“ছাৰ।”
“এটা কাম কৰা...
ৰাজেন অলপ আগুৱাই বহিল।
কৰিব, এটা কিয় দহটা কাম কৰিব।
কিন্তু কামটো কি?
“তুমি যিমান পাৰি সোনকালে এই এন-জি-অ’ টোৰ সদস্য হোৱা.....। তুমিও গছপুলি ৰোৱা। আনকো ৰুবলৈ দিয়া। টি–ভি কেমেৰাৰ সমুখত ওলোৱা। তাৰ পিছত লাহে লাহে, পৈনত বুঢ়া গছবোৰ কাটি তাৰ ঠাইত নতুন নতুন পুলি ৰুব লাগে বুলি এটা শ্ল'গান, এটা সচেতনতা, এটা জাগৰণ, এটা...... এটা আন্দোলন। তুমি বাৰু বুজি পাইছানে মই কি কৈছোঁ?”
“বুজিছোঁ ছাৰ। কিন্তু..... কিন্তু.... বহুত দিন লাগিব দেখোন...... আৰু আপুনি কোৱাৰ দৰে বুঢ়া গছবোৰ যে কাটিব পৰা যাব তাৰ কি মানে আছে? তাতে চুপ্ৰীম কৰ্টৰো নিষেধাজ্ঞা.....”
ৰাজেন যেন অসহায় হৈ পৰিছে।
কিন্তু ৰাজেনতকৈয়ো অসহায় হৈ পৰিছে চৌধুৰী নিজে। কাঠেই যদি পোৱা নাযায় তেন্তে তেওঁৰ ঘৰ?
“বাৰু এতিয়া যোৱাচোন........ পিছত চিন্তা কৰিম........”
এটা অস্বস্তিকৰ পৰিৱেশৰ পৰা মুক্ত হ’বৰ বাবে চৌধুৰীয়ে ৰাজেনক এক প্ৰকাৰ অভদ্ৰৰ দৰেই বিদায় দিলে। গেইটখনত তলাটো মাৰি চকী দুখন ভিৰতলৈ লৈ আহিল। ৰক্ষা!
“দে-তা....... বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱস মানেনো কি?.....”
টি-ভিটো অন কৰি বহোঁতেই হিমাদ্ৰী আহিল সমাজ বিজ্ঞানৰ কিতাপখন লৈ। টি-ভিটোৰ চাউণ্ডটো কমাই দি চৌধুৰীয়ে জীয়েকলৈ চালে।
“তাৰ মানে, পৃথিৱীত গছ-গছনি কমি আহিছে... মানুহ বাঢ়ি আহিছে...
