সেই মানুহটিয়ে ক'লে যে তেওঁ “বাজাৱালা”, তেওঁৰ কলিকতাত দোকান আছে, নাম
“বেভেন্”। তেওঁক দেখি ভাল লাগিল। আমি দুয়ো হিন্দুস্থানী, বঙলা, ইংৰাজী কৈ
মহাসুখে যাব ধৰিলোঁ। তেওঁৰ ল'ৰাবোৰৰ আমাৰ দেশত জনম। তাত বিলাতী চাকৰ-
বাকৰ দেখি সিহঁত আচৰিত হৈছিল। আৰু বোলে কৈছিল, বাপেকে মোক ৰেলত
ক’লে যে “Father, why do gentlemen do all the work here?” মিঃ বেভেন্
ব্ৰিষ্টলত নামিল। ব্ৰিষ্টল ষ্টেশ্যনত গাড়ী সোমাবৰ সময়ত লাহে লাহে গৈছিল। ৰেলৰ
বাটৰ ওচৰত আহি যেনেকৈ আমাৰ দেশৰ ল'ৰাবোৰে চলি থকা ৰেল চায়হি, বিলাততো
চায়। কেটামান দুখীয়া ল'ৰাই (জোতা-মোজা নিপিন্ধা) থিয় দি চাই আছিল আৰু হাঁহি
হাঁহি পইচাও খুজিছিল। পাছত মিঃ বেভেন ক'লে, “এই কথা যেন তোমাৰ দেশত
নোকোৱা।” মই হলে ইংলণ্ডত শুদা ভৰিৰে থকা ল'ৰা এই ব্ৰিষ্টলত যি দেখিছিলোঁ,
আৰু আন ঠাইত দেখা নাই। স্কটলণ্ডৰ এডিনবৰাতো দেখিছিলোঁ, আৰু দেখা নাই।
দুখীয়া মানুহ কোন দেশত নাই?
প্যাডিংটনৰ (Paddington)পৰা গাড়ী গৈ Swindon বুলি এখন ঠাইত ৰ'লগৈ। তাত Bun বৰ ভাল পোৱা যায়। ইয়াত ৩।।০ চিলিং দিলে এটা Luncheon (Tiffin) Basket পায়। মই সেই Basket লোৱা নাছিলোঁ, কিয়নো পাবলগীয়া ঠাই পাঁচ-ছয় বজাত পামগৈ। আৰু এজন যাত্ৰীয়ে তেনে এটা বাকচ ল’লে। খাই-বৈ পাছত মোৰ পিনে চাই ক'লে, “Will you have a little claret?” মই ক'লো যে মই এইবোৰ বস্তু খোৱাও নাই আৰু নেখাওঁও। তেওঁ টেকেলিত সেইখিনি ভৱিষ্যতৰ নিমিত্তে থৈ দিলে। মই বিলাতত তামোল নেপাই চোফাৰি, মচলা ইত্যাদিকে চোবাইছিলোঁ। তাকে সেই মানুহজনক দিলোঁ , তেওঁ চোবাই চাই ক’লে “There seems to be no taste at all.” পাছত ক'লে, “It taste like wood.” অলপপৰ চোবাই পেলাই দিলে। এওঁৰে সৈতে বেছ চিনাকি হ’ল। মিঃ বেভেনৰ সৈতে বিষ্টললৈকে কথাবাৰ্ত্তা পাতি গৈছিলোঁ। ব্ৰিষ্টলৰপৰা এই ভদ্ৰলোকৰ সৈতে ৰং মনেৰে কথা পাতি গৈছিলোঁ। মোৰ কিবা এটা উচ্চাৰণ ভুল হওঁতে তেওঁ ভদ্ৰভাৱে সংশোধন কৰি দিলে।
ভালকৈ ভাষা শিকিবলৈ হ'লে সেই সেই ভাষাৰে কথা কোৱা মানুহে কেনেকৈ কয় তাক মনোেযোগেৰে চাব লাগে। আমাৰ ভাষাবিলাকত accent নাই। এই accent ইংৰাজী ভাষাত সশৰীৰে বৰ্ত্তমান, আৰু বোধকৰোঁ হিন্দী-উৰ্দ্দু ভাষাতো আছে। যি যি ভাষাতে accent ৰ ব্যৱহাৰ, সেই সেই ভাষা কোৱা মানুহৰ গাতো বল দেখিবলৈ পোৱা যায়। ইংৰাজী ভাষাত ভুল ঠাইত accent দিলে ইংৰাজী কথা বুজ নেপায়। এটা বৰ হাঁহিৰ কথা হৈছিল। মোৰ এজন বন্ধুৱে এদিন Westbourne Grove-ৰ এখন কিতাপ বেচা দোকানলৈ গৈ Atlas এখন কিনিব খুজিছিল। তেওঁ Atlas কথাটোৰ শেহৰ Syllable-
