কাত, ১৮৫৩।। মণিপুৰ-যাত্রা। দুৱাৰ কটা। দুৱাৰৰ ওপৰতে ঘৰৰ ছালত শিঙৰ দৰে বৰ ভাৰ ভাব ॥ লগাই ৰং দি থৈছে, ঠিক যেন বৰ সিং। শিংও গৰি ঘৰৰ জোৰে ডাঙৰ। কিন্তু কিছুমান থৰৰ শিং অপেক্ষাকৃত সৰ দেখিলে। ৰৰ খিৰিতৰ পদ যা অনুসাৰে শিং ভাঙৰ সৰু কৰা যেন অনুমান হল। গাৱৰ মাজতে আলি, ফাললে, ইটাৰ পৰে যোৰ। দি, ওখকৈ এটা শিলৰ বৈঠকী আড়া” বা ; কোটাও না ডেকাক তাত বহি গপ পাতি থকা দেখিলে। সঙ্গঃ সেই টিয়েই গায়। ডেকাবিলাকৰ “আড়া”। আসাৰ আহাৰ কৰাৰ প্ৰভৃতি ভয় মানুহৰ, অশ- দিত শাখাৰৰ বহুতে দেখা যায় যে, গাৱৰ ডেকাৰবাৰে বাকি মি মি যত নােশোৱে। সকলোেৱ খোট খাই এই পােৰে। সাধারণতঃ লিংকে শােৱা বেলেগ একোটা ৰাজহুৱা বৰ গাওঁখৰেপতি বিদ্যামান খাকে। শুনি। বলৈ পোৱা যায় ৰবিলাকৰ গাওঁখনেপতি দুটাকৈ ডাঙৰ ৰাজহুৱা কাৰ থাকে। এটাত গাৱৰ এটাইবােৰ বিন্ধা নকৰোৱা ডেকা লগ লাগি শােয়ে আৰু আনটোত পায়। এটাইবোৰ ৰিয়া নিদিয়া গাৰু নখ খালি শাের। এই সম্বন্ধে মিহৰ জালেমান ৰীতি নিয়ম আছে। ইয়াৰ নামােৰ ভিতৰতে সবত ভেবে কি নিয়ম আছে। গাওঁখন আমাৰ অালতকে অলপ ও ঠাইত আহিল। অপ পৰৰ পাছতে আমি এটা আড়াও পাশে। এই অডিটোৰ নাম “বাংলা”। ঋগেছনিৰে আভড়”টি । মনোহৰ। আমাৰ কিন্তু “জুড়া ” বা মহল। এলিতকৈ কিঞ্চিৎ ও ঠাইত “আভিজা” স্বাপিত। ‘আডভাৰ ৰাৰ জালিৰ দুই কাৰে একা দেখিলে। এই জড়তাবােৰতে নিঃসহায় আৰুলশৰীয়া অচিনাকী মানুহৰ অকলে থাকিবলৈ ভাৰতে জয় লাগিৰৰ কথা। আমি কিন্তু তিনি জাপােন মানুহ একেলগে থাকা যাবে আমাৰ ক'তো কোনাে ভয় কৰিবৰ কৰি নাছিল। অলপ নিশা নত ৰীৰ সুবিধাজনক ঠাই অর্থাৎ নিজৰ ৰাপৰি আহি জলিঙ পৰা ঠাইত গাড়ী এল। গাড়ােয়ান বিটাই গৰুক খাঁহ পানী খাবলৈ সি নিজলৈ জাপানী ৰান্ধিবলৈ এৰিলে। আমি ফাহাৰপৰা কিকিবি এলাম কিনি লৈ গৈছিলে। তাকে খাই গাড়ীতে ওই খাকিলোঁ। মােৰ তাহ খােয়া যাস নালি। কিন্তু মন কিনৰ চাহৰ স্ক্যান্স একাত চাহে
