1 বৰ, সং । (Scaligers, অলেট (Dulet), মুৰেট (Muret}, কুলা (Cujas), লেলিন (Calvin), বেচ, (Ramus), চাষ (Casaubon), চাওমি (saumaise) আদিৰ কিতপ। হলেও,-পৰৰচ (Porbus), কৰেলচ, (Rubens) আৰু জেডাইকৰ (Vandyke) চিত্ৰপট; ইৰেচমচ (Erasmus) এটা (Grotius), হিনচিচ (Heinsius) আৰু লিচিচৰ (Lipsius) ৰচনা। ইশত চেপিয়ে, মালে আৰু ৰেচন (Ben johnson) আলিৰ নাট; বেকলৰ ৰচনা; মিণ্টনৰ কাব্য; বলে (Raleigh), ডেক, (Drake) আৰু হৰি {Hawkins) সমুদ্ৰ-ভ্ৰমণ; ইত্যাদি এই ৰেণেচেঞ্চ বুগত সাধিত হয়। কিন্তু ধৰ্মপ্ৰাণ ৰতৰত “ৰেণেচেঞ্চ দেশ আধিকাৰ কৰাত, দেশ জয় কত, যা পৃথিবী প্ৰদক্ষিণ কৰাত, অথবা সাহিত্য বিজ্ঞান মাথোন চৰ্চা কৰাত নহয়। ভাৰতবৰ্ষৰ “ৰেখেচেঞ্চ” “বিৰ্ম্মেচনত' অৰ্থাৎ অজ্ঞান বিদ্যা সাহিত্য চৰ্চা ধৰ্মসংস্কাৰ আৰু ধৰ্মপ্ৰচাৰত হে। সেই ধৰ্ম সংস্কাৰ দাৰ প্ৰচাৰৰ নিমিত্তে বি সাহিত্য আৰু জ্ঞান চৰ্চাৰ আৱশ্যক হৈছিল, সেই সাহিত্য আৰু জ্ঞান চৰ্চা হে ভাৰতত প্ৰচলিত হৈছিল। সেইদেখি ভাৰতৰ ৰেণেচেঞ্চ অৰ্গাণিৰ ৰিফৰ্মেচনেৰে সৈতে হে সৰং ভাগ মিলে। হিন্দু সকলে বিষয় ধৰে সৈতে গানমিহলি। হিনুৰ উঠা, শহু, খোৱা, শোৱা, চলা, আচাৰ, ৰীতি, নীতি, সকলোবোৰ বৰ সূতাৰে গৰা; এনে সুলত হিৰ ৰেগেৰু আৰু ৰিফৰ্মেন যে ধৰ্মপ্ৰাণ হৰ তাত আশ্চৰ্য কি? একে পৃথিৱীৰ এৰিসী, গুলিতে একটা ভালৰে ঠাল-ঠেঙুৰি ফুৰোপীয় আধ্য ইটালিয়ন, শেলিচ, শুৰু,অ, ফ্ৰেন্স আৰু ইংৰাজৰ ভিতৰত সৰলীল যি ঢৌ উঠিল, তেনেকুৱা চৌ হিন্দু আৰ ভাৰতৰাগীৰ ভিতৰতে। একে সময়তে উঠিল। ফুৰোয়লৰ দৰে ভাৰতৰালীও স্কুল কাশেৰে অগনিত, নতুন লেৰে বলীয়ান, নতুন উৎসাহেৰে উৎসাহিত হৈ উঠিল। কিন্তু এতে এই যে, মুৰোপৰ ৰেণেছে সজাগ সাংসাৰিক ঐখি বৈকি। ভাৰতৰ ৰেণেছে গোটেইটো পাৰনেৰিক পান্ত্ৰিক শক খ্যাত্মিক। বুৰেণ সেই নতুন উদীপনা, , ক, বিষয়, যৈত, যাৰ কঞ্চিত্ব অজিৰে সতো; কাৰতৰ উদ্দীপনা, মাথোন ধৰ্ম, পৰলোক, মুক্তি আৰু এ
