— ‘আৰু আমোদজনক কথা, চিঠিৰ খাম নাছিল, কিন্তু। প্ৰায় তাৰ এশ বছৰ মানৰ পিছতহে খাম আৰু ডাক টিকটৰ ব্যৱস্থা কৰা হ’ল।’
— ‘হয় নেকি?’
— ‘ভাৰতবৰ্ষত প্ৰথম কাগজৰ টিকট প্ৰচলন কেতিয়া হয় জাননে??
—‘কোৱাছোন তুমি।’
—‘এইবোৰ জানিব লাগে। কেৱল পঢ়া কিতাপৰ কথা জানিলেই গিয়ান নেবাঢ়ে নহয়। ১৮৫২ চনত সিন্ধু প্ৰদেশত আয়ুক্ত মিঃ বৰ্টিল ফ্ৰেৰই কাগজৰ টিকট উলিয়াই। টিকটটোৰ নাম আছিল ‘শ্বিণ্ডেউক্স’। এই টিকটটো সমগ্ৰ এচিয়াতে আছিল প্ৰথম। নান ৰঙেৰে চাব মাৰি কৰিছিল। ১৮৫৭ চনত আক’ নীলা ৰঙেৰে ৰাণী ভিক্তোৰিয়া ছবিখন ডাক টিকট কৰি লোৱা হয়। এনেকৈয়ে বিশেষ বিশেষ ছবি, চিহ্নৰে ডাক টিকট ওলায় থাকিল। আমাৰ দেশ ভাৰত স্বাধীন হোৱাৰ পিছত ডাক টিকটবোৰ ভাৰতীয় সংস্কৃতি, জন্তু, ধৰ্ম, পণ্ডিতসকল আদিৰ হ’বলৈ ল’লে।’
— ‘চিঠিৰ কাহিনী ডাক টিকটৰ কাহিনী শুনি বৰ মজা লাগিল দেই ককা।’ আয়নে ক’লে। সপ্তম মানত। মনতে ভাবিলে সি বহুত বাহিৰা কিতাপ পঢ়িব। আৰু ককাকৰ দৰে বহু কথা জানিব।
—‘আৰু এটা কথা কি জান?’ ককাই হাঁহি মাৰি সুধিলে। — ‘কি?’ আয়নে আগ্ৰহেৰে ক’লে।
— ‘ভাৰতবৰ্ষতেই প্ৰথম উৰা জাহাজৰ ডাক টিকট ওলায় আৰু উৰা জাহাজেৰে ডাক সেৱা পোন প্ৰথম ভাৰতবৰ্ষতে হয়।’
— ‘চোৱাছোন ককা, কেনেকৈ এদিন ডাকোৱালে পিঠিত বোজা কৰি ডাক কঢ়িয়াইছিল। আৰু তাৰ পিছত উৰাজাহাজতো ডাক যোৱা হ’ল!!’ হাঁহি মাৰি ককাই ক’লে।
—‘ইয়াকে কয় উত্তৰণ। মানে উন্নতি। আৰু উন্নতি কৰে ভাল ভাল মানুহৰ ভাল ভাল চিন্তাই — বুজিলি?’
ককাকৰ লগতে হাঁহি আয়নে মনতে ক’লে ককাকে হাঁহিলে তাৰ মনটোও ভাল লাগি যায়।
• • • • •
